Προβολή ταινίας
Merry Christmas, Mr. Lawrence
(με ελληνικούς υπότιτλους)
Nagisa Oshima, 1983
4 Ιανουαρίου 2012, ώρα 19.00
Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, Αριστοτέλους 32 & Ολύμπου γωνία
Είσοδος ελεύθερη
Εκτός αυτών θα παρατηρήσουμε μια αντίθεση ανάμεσα στο θεατρικό και στο κινηματογραφικό παίξιμο. Η βρετανική παράδοση απαιτούσε να είναι όλα ισοδύναμα, οι ηθοποιοί θα πρέπει να φαίνονται σαν πραγματικά πρόσωπα σε πραγματικές καταστάσεις. Αντίθετα η ιαπωνική παράδοση θέλει να κυριαρχούν οι χειρονομίες και οι γκριμάτσες, κατάλοιπα από το κλασικό ιαπωνικό θέατρο καμπούκι και νο, οι φωνές, οι ιστορικοί και τραγικοί τόνοι.
Και οι δύο παραδόσεις λειτουργούν πολύ καλά όταν ενοποιούνται. Αυτό, σε πρώτη άποψη είναι μία αδυναμία, όμως προσδίδει μια δυναμική που σοκάρει το θεατή και δημιουργεί μια νέα αφήγηση, η οποία έχει να κάνει με το υπέρτατο αγαθό που θέλει να έχει ο άνθρωπος: την ειρήνη. Θα μπορούσαμε να πούμε, με μεγαλύτερη ακρίβεια, ότι η ιαπωνική δυναμική και πάθος βρίσκουν τη χαρακτηριστική βρετανική ηρεμία και αυτό δημιουργεί το μεγαλύτερο και κραυγαλέο αφηγηματικό δυναμισμό που γεννά μια νέα αφήγηση, αυτή που απαιτεί τη συμφιλίωση και την ειρήνη. Ο Nagisa Oshima είναι ο πιο γνωστός από τη νέα γενιά των Ιαπώνων σκηνοθετών. Αν θυμηθούμε την ταινία «In the realm of the senses» (1976), όπου ο έρωτας μεταξύ ενός επιχειρηματία και μιας γκέισας καταλήγει σε ένα αδιέξοδο και στην αυτοκτονία, θα καταλάβουμε ότι αυτός ο σκηνοθέτης γοητεύεται από τις σχέσεις μεταξύ εξουσίας και θυμάτων, αυτές τις σχέσεις που βρίσκουμε και σε αυτή την ταινία.
Η υπόθεση αναφέρεται στο 1942, σε μια ιαπωνική φυλακή στην Γιάβα, όπου υπάρχουν δύο στρατιωτικοί ηγέτες: ο ένας είναι Βρετανός, ο ταγματάρχης Jack Celliers (David Bowie), οξύθυμος, σκοτεινός και σκληρός, και ο άλλος είναι ο συνταγματάρχης John Lawrence (Tom Conti), συναισθηματικός, γνώστης των ξένων γλωσσών, πρόθυμος να μεταφράσει όχι μόνο τις λέξεις αλλά και τις αξίες των δύο λαών. Από τη μεριά των Ιαπώνων έχουμε το Yonoi (Ryuichi Sakamoto), αξιωματικό της σχολής που κυριαρχείται από την περηφάνια και τη δόξα, και το Hara (Takeshi Kitano), το μετέπειτα σκηνοθέτη, ο οποίος είναι ματαιόδοξος και σαδιστής. Αυτά τα δίδυμα των αξιωματικών θα προκαθορίσουν την τύχη των Βρετανών.
Στην ταινία αναπτύσσονται αυτές οι καταστάσεις σε μια σειρά από σκηνές που θα μας θυμίσουν την ταινία «Bridge over the river Kwai». Οι κανόνες ορίζονται, ξεχνιόνται, σπάνε και, ξαφνικά, επανατοποθετούνται. Οι εχθροί δείχνουν στιγμές αδυναμίας που έχουν όλα τα ανθρώπινα όντα, πάνω από όλα. Οι Celliers και Yonoi δείχνουν μια αλληλοεκτίμηση, η οποία τους οδηγεί στο να προσδιορίζονται οι επιθυμίες τους. Αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον περιεχόμενο, ειδικά όταν ο Oshima βουτά λίγο πιο βαθιά στην ψυχολογία των χαρακτήρων του, ξεφεύγοντας από το μέσο όρο των στρατιωτικών και των φυλακισμένων. Υπάρχουν στίγματα ομοφυλοφιλικών συμπεριφορών μεταξύ του Celliers και του Yonoi, αυτή είναι η στιγμή η πιο κρίσιμη της ταινίας, διότι ο θεατής βλέπει το δρόμο που δείχνει ότι και οι δύο πλευρές μπορεί να έχουν δίκιο ή άδικο.Από αυτή την αμφισημία μπορούμε να ξεκινήσουμε για να αναδομήσουμε το κείμενο της ταινίας και να ψάξουμε να βρούμε το πάθος της ψυχής, αυτό που παίρνει διαστάσεις θεϊκές, με την έννοια της δοκιμασίας, της λύτρωσης και της επιθυμίας για ειρηνική διαβίωση. Ο σκηνοθέτης δοκιμάζει την ψυχή των ηρώων του, και από τη βρετανική και από την ιαπωνική πλευρά, για να μας δείξει ότι το μόνο τοπίο που μπορούμε να δεχτούμε είναι αυτό όπου οι ψυχές των ανθρώπων δοκιμάζονται στην προσπάθειά τους να φτάσουν την ουράνια γαλήνη. Ακριβώς εδώ οι χριστιανικές διδαχές εναρμονίζονται με τις βουδιστικές, η παράδοση του ζεν φτάνει στη φιλοσοφία του δημιουργού, όπως το έδειξε ο ίδιος ο σκηνοθέτης στην ταινία του «Το ημερολόγιο ενός κλέφτη» («Shinjuku dorobo nikki»),1969.
